چری آی یا چشم گیلاسی در سگ‌ها
چری آی در سگ‌ها: شناخت، علائم، دلایل و روش‌های درمان
چری آی( چشم گیلاسی) یا بیرون‌زدگی غده پلک سوم یکی از بیماری‌های چشمی نسبتاً رایج در سگ‌هاست که ممکن است در نگاه اول نگران‌کننده به‌نظر برسد. این عارضه با ظاهر شدن یک توده‌ی قرمز و متورم در گوشه چشم سگ، توجه صاحبان حیوانات خانگی را به خود جلب می‌کند. هرچند ظاهر این توده ممکن است ترسناک باشد، اما خبر خوب این است که با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، این بیماری قابل کنترل و درمان است.
در این مقاله، به بررسی کامل این بیماری، از دلایل بروز گرفته تا روش‌های درمان و پیشگیری می‌پردازیم تا بتوانید آگاهانه و با اطمینان از سلامت چشمان سگ خود مراقبت کنید.
پلک سوم در سگ‌ها چیست؟
برخلاف انسان‌ها، سگ‌ها دارای ساختاری به نام پلک سوم یا غشاء نیکتیتان هستند که در گوشه داخلی چشم قرار دارد. این پلک، علاوه بر فراهم کردن یک لایه‌ی محافظتی اضافی برای چشم، دارای غده‌ای است که بخشی از اشک چشم را تولید می‌کند. اشک تولید شده توسط این غده، رطوبت چشم را حفظ کرده و از قرنیه در برابر آلودگی‌ها و اجسام خارجی محافظت می‌کند.
چری آی چیست؟
چری آی زمانی رخ می‌دهد که غده‌ی پلک سوم از محل طبیعی خود خارج شده و به سمت بیرون جابه‌جا می‌شود. در نتیجه، یک برآمدگی قرمز و برجسته در گوشه چشم سگ ظاهر می‌شود که ظاهری شبیه به گیلاس دارد و به همین دلیل به این بیماری، «چری آی» گفته می‌شود.
این غده در حالت طبیعی با بافت‌های فیبری و غضروفی به پلک سوم متصل است. اما در برخی نژادها یا شرایط خاص، این اتصالات ضعیف می‌شوند و باعث می‌شود غده از جای خود خارج شود.
علائم چری آی در سگ‌ها
تشخیص چری آی در اغلب موارد ساده است و به‌راحتی با مشاهده چشم حیوان انجام می‌شود. علائم اصلی این بیماری عبارتند از:
- ظاهر شدن توده‌ای قرمز، گرد و متورم در گوشه‌ی داخلی چشم، نزدیک به پوزه
- تورم چشم یا تحریک ظاهری در ناحیه مبتلا
- خارش و مالیدن چشم با پنجه توسط سگ
- گاهی ترشح یا ریزش اشک بیش‌ازحد از چشم
توده ممکن است اندازه‌های مختلفی داشته باشد و گاهی به‌صورت متناوب ظاهر شود. حتی اگر این حالت تنها گاهی دیده شود، مراجعه سریع به دامپزشک ضروری است.
دلایل بروز چری آی در سگ‌ها
تا امروز، علت دقیق چری آی به‌طور کامل شناخته نشده است. با این حال، متخصصان دامپزشکی معتقدند که ضعف در بافت همبند نگهدارنده‌ی غده پلک سوم از عوامل اصلی بروز این مشکل است. این ضعف ممکن است به صورت ژنتیکی در برخی نژادها شایع‌تر باشد.
برخی از نژادهایی که مستعد ابتلا به چری آی هستند عبارتند از:
- بولداگ فرانسوی و انگلیسی
- بوستون تریر
- پاگ
- کوکر اسپانیل
- بیگل
- شار پی
- گریت دین
- بول‌ماستیف
همچنین، سگ‌های جوان در بازه سنی شش ماه تا دو سال، بیشتر از دیگر گروه‌های سنی در معرض خطر هستند، اگرچه این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد.
تفاوت چری آی با سایر مشکلات چشمی
یکی از نکات مهم در تشخیص، تمایز چری آی از التهاب یا تورم معمولی پلک سوم است که ممکن است ناشی از عفونت، حساسیت یا آسیب‌دیدگی باشد. چری آی معمولاً به‌صورت توده‌ای مشخص، گرد و قرمز با بافت براق ظاهر می‌شود و شکل آن به‌وضوح با تورم‌های ناشی از عفونت متفاوت است.
روش‌های تشخیص چری آی
در بیشتر موارد، دامپزشک می‌تواند تنها با بررسی ظاهری چشم سگ، چری آی را تشخیص دهد. با این حال، ممکن است معاینات تکمیلی برای ارزیابی سلامت کلی چشم، تشخیص بیماری‌های همراه یا بررسی وضعیت اشک و قرنیه نیز انجام شود.
درمان چری آی در سگ‌ها
درمان چری آی معمولاً به‌صورت جراحی انجام می‌شود. روش‌های درمانی گذشته شامل برداشتن کامل غده بود، اما امروزه این روش به دلیل ایجاد عوارض بلندمدت مانند خشکی چشم (keratoconjunctivitis sicca) کمتر استفاده می‌شود.
روش‌های نوین جراحی:
- جاگذاری مجدد غده در محل طبیعی: در این روش، دامپزشک غده را به داخل یک "جیب" در پلک سوم بخیه می‌زند تا به‌درستی در جای خود باقی بماند.
- استفاده از بخیه‌های مخصوص بدون آسیب به بافت چشم
- در برخی موارد نادر، اگر جراحی اول موفقیت‌آمیز نباشد، جراحی دوم نیز لازم می‌شود.
داروهای مکمل پس از جراحی
بسته به وضعیت سگ، دامپزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که شامل موارد زیر است:
- قطره‌های اشک مصنوعی برای حفظ رطوبت چشم
- قطره‌های آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت
- قطره‌های ضد التهاب برای کاهش تورم و تحریک
استفاده منظم و کامل از این داروها، طبق دستور دامپزشک، تأثیر چشمگیری در موفقیت درمان خواهد داشت.
مراقبت‌های پس از جراحی
برای جلوگیری از بازگشت چری آی پس از جراحی، رعایت نکات مراقبتی زیر ضروری است:
- استفاده از قلاده الیزابت برای جلوگیری از خاراندن یا مالیدن چشم
- استفاده از هارنس به جای قلاده گردنی، برای کاهش فشار به ناحیه چشم
- جلوگیری از فعالیت‌های پرتحرک در هفته‌های اول پس از جراحی
- رعایت برنامه دارویی و مراجعه منظم برای ویزیت مجدد
آیا چری آی قابل پیشگیری است؟
متأسفانه در حال حاضر روش قطعی برای پیشگیری از چری آی وجود ندارد، زیرا این بیماری بیشتر منشأ ژنتیکی دارد. اما اگر سگ شما سابقه‌ی چری آی دارد، توصیه می‌شود از تولیدمثل این سگ جلوگیری شود تا این ویژگی به نسل بعد منتقل نشود.
نتیجه‌گیری
بیماری چری آی یا چشم گیلاسی، هرچند در ظاهر ممکن است نگران‌کننده باشد، اما خوشبختانه قابل تشخیص و درمان است. با آگاهی از علائم و مراجعه سریع به دامپزشک، می‌توانید از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری کنید و سلامت بینایی سگتان را حفظ کنید.
مراقبت‌های پس از درمان، انتخاب نژاد مناسب و آگاهی از شرایط چشمی سگ‌ها، از مهم‌ترین گام‌ها برای افزایش کیفیت زندگی این موجودات دوست‌داشتنی است.
